ตามกฎหมาย ให้อำนาจเจ้าพนักงานผู้มีอำนาจตรวจบัตรประจำตัวประชาชนไว้เป็นการเฉพาะแล้ว ตามคำสั่งกระทรวงมหาดไทย ที่ 1496/2561 เรื่อง แต่งตั้งเจ้าพนักงานตรวจบัตร คือ ให้
พนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจชั้นผู้ใหญ่ ปลัดอำเภอ และ #ข้าราชการยศตั้งแต่นายร้อยตำรวจตรีหรือเทียบเท่า เป็นเจ้าพนักงานตรวจบัตรภายในเขตอำนาจหน้าที่ เท่านั้น
ส่วนตำรวจชั้นประทวน หรือ อส. มีอำนาจขอตรวจบัตรประจำตัวประชาชนได้ เฉพาะ #ในด่านตรวจเท่านั้น
(สายตรวจ จึงไม่มีอำนาจขอตรวจ เพราะไม่ใช่การตรวจในด่าน )
📌 แต่การขอค้นตัว ค้นรถ เป็นอำนาจทั่วไปของตำรวจทุกคน ตาม วิอาญา เมื่อมีเหตุอันควรสงสัยตามพฤติการณ์ คนละส่วนกับ อำนาจขอตรวจบัตรประจำตัวประชาชน นะครับ
ส่วนในกรณีที่เจ้าพนักงานหรือตำรวจยึดบัตรประจำตัวประชาชน โดยไม่มีเหตุสงสัยตามสมควร และชอบด้วยเหตุผล ไม่แจ้งข้อกล่าวหา และไม่ดำเนินคดีอย่างใดๆ อันก่อให้เกิดความเสียหายแก่ผู้เป็นเจ้าของบัตร กรณีนี้จึงถือว่าเป็นการยึดเอาบัตรประชาชนไว้โดยลุแก่อำนาจ และมีเจตนากลั่นแกล้งให้ผู้เป็นเจ้าของบัตรได้รับความเดือดร้อนเสียหาย การกระทำของเจ้าพนักงานหรือตำรวจจึงเป็นความผิดฐานเป็นเจ้าพนักงานปฏิบัติหน้าที่หรือละเว้นปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบ เพื่อให้เกิดความเสียหายแก่ผู้เป็นเจ้าของบัตร ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 157 เทียบเคียงคำพิพากษาฎีกาที่ 15366/2557
คำพิพากษาฎีกาที่ 15366/2557
จำเลยซึ่งเป็นตำรวจกล่าวอ้างลอยๆว่าโจทก์เป็นบุคคลต่างด้าวขอยึดบัตรประจำตัวประชาชนไว้ตรวจสอบโดยไม่ปรากฎมีเหตุอันควรสงสัยตามสมควรและชอบด้วยเหตุผล ทั้งเป็นการยึดโดยจำเลยไม่ได้แจ้งข้อกล่าวหาและมิได้ดำเนินคดีใดๆต่อโจทก์เป็นเวลานานเกือบ 4 เดือน อันอาจก่อให้ได้รับความเสียหายแก่โจทก์ การยึดบัตรประจำตัวประชาชนของโจทก์เป็นการยึดเอาไว้ภายหลังจากโจทก์ร้องเรียนกล่าวโทษจำเลยทางวินัย จำเลยยึดเอาบัตรประจำตัวประชาชนของโจทก์โดยลุแก่อำนาจและมีเจตนากลั่นแกล้งโจทก์ให้ได้รับความเดือดร้อนเสียหาย การกระทำของจำเลยจึงเป็นความผิดฐานเป็นเจ้าพนักงานปฏิบัติหน้าที่หรือละเว้นการปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบ เพื่อให้เกิดความเสียหายแก่โจทก์ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 157
คำสั่งกระทรวงมหาดไทย ที่ 1496/2561 เรื่อง แต่งตั้งเจ้าพนักงานตรวจบัตร โดยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย อาศัยอำนาจแห่งพระราชบัญญัติบัตรประจำตัวประชาชน ได้แต่งตั้งให้ผู้ดำรงตำแหน่งต่อไปนี้เป็นเจ้าพนักงานตรวจบัตรตามพระราชบัญญัติบัตรประจำตัวประชาชน พ.ศ. 2526
1. พนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจชั้นผู้ใหญ่ ปลัดอำเภอ และ #ข้าราชการยศตั้งแต่นายร้อยตำรวจตรีหรือเทียบเท่า เป็นเจ้าพนักงานตรวจบัตรภายในเขตอำนาจหน้าที่
2. พนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจ สมาชิกกองอาสารักษาดินแดน และเจ้าหน้าที่กองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายใน เป็นเจ้าพนักงานตรวจบัตร #เฉพาะในด่านตรวจนั้น
3. ผู้อำนวยการ ผู้ช่วยผู้อำนวยการเขต หัวหน้าฝ่ายทะเบียน หัวหน้าฝ่ายปกครอง หัวหน้าฝ่ายเทศกิจ เจ้าพนักงานปกครอง และเจ้าพนักงานเทศกิจ เป็นเจ้าพนักงานตรวจบัตร เฉพาะในเขตนั้น
4. ปลัดเมืองพัทยา รองปลัดเมืองพัทยา หัวหน้าสำนักปลัดเมืองพัทยา หัวหน้าฝ่ายทะเบียนราษฏรและบัตรประจำตัวประชาชน หัวหน้าฝ่ายป้องกันและรักษาความสงบ นักจัดการงานทะเบียนและบัตร และนักจัดการงานเทศกิจ เป็นเจ้าพนักงานตรวจบัตร เฉพาะในเมืองพัทยา
5. ปลัดเทศบาล รองปลัดเทศบาล หัวหน้าสำนักปลัดเทศบาล ผู้อำนวยการกองทะเบียนราษฏรและบัตรประจำตัวประชาชน หัวหน้าฝ่ายทะเบียนราษฏร์ หัวหน้าฝ่ายบัตรประจำตัวประชาชน หัวหน้าฝ่ายทะเบียนราษฏร์และบัตรประจำตัวประชาชน หัวหน้าฝ่ายปกครอง หัวหน้าฝ่ายป้องกันและรักษาความสงบ นักจัดการงานเทศกิจ นักจัดการงานทะเบียนและบัตร และหัวหน้าฝ่าย และข้าราชการตั้งแต่ระดับปฏิบัติการขึ้นไป ซึ่งรับผิดชอบเกี่ยวกับงานทะเบียนราษฏรหรือบัตรประจำตัวประชาชน เป็นเจ้าพนักงานตรวจบัตรในเทศบาลนั้น
ขอบคุณที่มา ทนายเกิดผล แก้วเกิด
